1
Get Wisdom at Any Cost
ακουσατε παιδες παιδειαν πατρος και προσεχετε γνωναι εννοιαν
שִׁמְע֣וּ בָ֭נִים מ֣וּסַר אָ֑ב וְ֝הַקְשִׁ֗יבוּ לָדַ֥עַת בִּינָֽה׃
Hear, all of you children, the instruction of a father, and attend to know understanding.
2 δωρον γαρ αγαθον δωρουμαι υμιν τον εμον νομον μη εγκαταλιπητε
כִּ֤י לֶ֣קַח ט֭וֹב נָתַ֣תִּי לָכֶ֑ם תּֽ֝וֹרָתִ֗י אַֽל־תַּעֲזֹֽבוּ׃
For I give you good doctrine, forsake all of you not my law.
3 υιος γαρ εγενομην καγω πατρι υπηκοος και αγαπωμενος εν προσωπω μητρος
כִּי־בֵ֭ן הָיִ֣יתִי לְאָבִ֑י רַ֥ךְ וְ֝יָחִ֗יד לִפְנֵ֥י אִמִּֽי׃
For I was my father's son, tender and only beloved in the sight of my mother.
4 οι ελεγον και εδιδασκον με ερειδετω ο ημετερος λογος εις σην καρδιαν
וַיֹּרֵ֗נִי וַיֹּ֥אמֶר לִ֗י יִֽתְמָךְ־דְּבָרַ֥י לִבֶּ֑ךָ שְׁמֹ֖ר מִצְוֺתַ֣י וֽ͏ֶחְיֵֽה׃
He taught me also, and said unto me, Let yours heart retain my words: keep my commandments, and live.
5 φυλασσε εντολας μη επιλαθη μηδε παριδης ρησιν εμου στοματος
קְנֵ֣ה חָ֭כְמָה קְנֵ֣ה בִינָ֑ה אַל־תִּשְׁכַּ֥ח וְאַל־תֵּ֝֗ט מֵֽאִמְרֵי־פִֽי׃
Get wisdom, get understanding: forget it not; neither decline from the words of my mouth.
6 μηδε εγκαταλιπης αυτην και ανθεξεται σου ερασθητι αυτης και τηρησει σε
אַל־תַּעַזְבֶ֥הָ וְתִשְׁמְרֶ֑ךָּ אֱהָבֶ֥הָ וְתִצְּרֶֽךָּ׃
Forsake her not, and she shall preserve you: love her, and she shall keep you.
7
רֵאשִׁ֣ית חָ֭כְמָה קְנֵ֣ה חָכְמָ֑ה וּבְכָל־קִ֝נְיָנְךָ֗ קְנֵ֣ה בִינָֽה׃
Wisdom is the principal thing; therefore get wisdom: and with all your getting get understanding.
8 περιχαρακωσον αυτην και υψωσει σε τιμησον αυτην ινα σε περιλαβη
סַלְסְלֶ֥הָ וּֽתְרוֹמְמֶ֑ךָּ תְּ֝כַבֵּ֗דְךָ כִּ֣י תְחַבְּקֶֽנָּה׃
Exalt her, and she shall promote you: she shall bring you to honour, when you do embrace her.
9 ινα δω τη ση κεφαλη στεφανον χαριτων στεφανω δε τρυφης υπερασπιση σου
תִּתֵּ֣ן לְ֭רֹאשְׁךָ לִוְיַת־חֵ֑ן עֲטֶ֖רֶת תִּפְאֶ֣רֶת תְּמַגְּנֶֽךָּ׃
She shall give to yours head an ornament of grace: a crown of glory shall she deliver to you.
10 ακουε υιε και δεξαι εμους λογους και πληθυνθησεται ετη ζωης σου ινα σοι γενωνται πολλαι οδοι βιου
שְׁמַ֣ע בְּ֭נִי וְקַ֣ח אֲמָרָ֑י וְיִרְבּ֥וּ לְ֝ךָ֗ שְׁנ֣וֹת חַיִּֽים׃
Hear, O my son, and receive my sayings; and the years of your life shall be many.
11 οδους γαρ σοφιας διδασκω σε εμβιβαζω δε σε τροχιαις ορθαις
בְּדֶ֣רֶךְ חָ֭כְמָה הֹרֵתִ֑יךָ הִ֝דְרַכְתִּ֗יךָ בְּמַעְגְּלֵי־יֹֽשֶׁר׃
I have taught you in the way of wisdom; I have led you in right paths.
12 εαν γαρ πορευη ου συγκλεισθησεται σου τα διαβηματα εαν δε τρεχης ου κοπιασεις
בְּֽ֭לֶכְתְּךָ לֹא־יֵצַ֣ר צַעֲדֶ֑ךָ וְאִם־תָּ֝ר֗וּץ לֹ֣א תִכָּשֵֽׁל׃
When you go, your steps shall not be straitened; and when you run, you shall not stumble.
13 επιλαβου εμης παιδειας μη αφης αλλα φυλαξον αυτην σεαυτω εις ζωην σου
הַחֲזֵ֣ק בַּמּוּסָ֣ר אַל־תֶּ֑רֶף נִ֝צְּרֶ֗הָ כִּי־הִ֥יא חַיֶּֽיךָ׃
Take fast hold of instruction; let her not go: keep her; for she is your life.
14 οδους ασεβων μη επελθης μηδε ζηλωσης οδους παρανομων
בְּאֹ֣רַח רְ֭שָׁעִים אַל־תָּבֹ֑א וְאַל־תְּ֝אַשֵּׁ֗ר בְּדֶ֣רֶךְ רָעִֽים׃
Enter not into the path of the wicked, and go not in the way of evil men.
15 εν ω αν τοπω στρατοπεδευσωσιν μη επελθης εκει εκκλινον δε απ αυτων και παραλλαξον
פְּרָעֵ֥הוּ אַל־תַּעֲבָר־בּ֑וֹ שְׂטֵ֖ה מֵעָלָ֣יו וַעֲבֽוֹר׃
Avoid it, pass not by it, turn from it, and pass away.
16 ου γαρ μη υπνωσωσιν εαν μη κακοποιησωσιν αφηρηται ο υπνος αυτων και ου κοιμωνται
כִּ֤י לֹ֣א יִֽ֭שְׁנוּ אִם־לֹ֣א יָרֵ֑עוּ וְֽנִגְזְלָ֥ה שְׁ֝נָתָ֗ם אִם־לֹ֥א *יכשולו **יַכְשִֽׁילוּ׃
For they sleep not, except they have done mischief; and their sleep is taken away, unless they cause some to fall.
17 οιδε γαρ σιτουνται σιτα ασεβειας οινω δε παρανομω μεθυσκονται
כִּ֣י לָ֭חֲמוּ לֶ֣חֶם רֶ֑שַׁע וְיֵ֖ין חֲמָסִ֣ים יִשְׁתּֽוּ׃
For they eat the bread of wickedness, and drink the wine of violence.
18 αι δε οδοι των δικαιων ομοιως φωτι λαμπουσιν προπορευονται και φωτιζουσιν εως κατορθωση η ημερα
וְאֹ֣רַח צַ֭דִּיקִים כְּא֣וֹר נֹ֑גַהּ הוֹלֵ֥ךְ וָ֝א֗וֹר עַד־נְכ֥וֹן הַיּֽוֹם׃
But the path of the just is as the shining light, that shines more and more unto the perfect day.
19 αι δε οδοι των ασεβων σκοτειναι ουκ οιδασιν πως προσκοπτουσιν
דֶּ֣רֶךְ רְ֭שָׁעִים כָּֽאֲפֵלָ֑ה לֹ֥א יָ֝דְע֗וּ בַּמֶּ֥ה יִכָּשֵֽׁלוּ׃ פ
The way of the wicked is as darkness: they know not at what they stumble.
20 υιε εμη ρησει προσεχε τοις δε εμοις λογοις παραβαλε σον ους
בְּ֭נִי לִדְבָרַ֣י הַקְשִׁ֑יבָה לַ֝אֲמָרַ֗י הַט־אָזְנֶֽךָ׃
My son, attend to my words; incline yours ear unto my sayings.
21 οπως μη εκλιπωσιν σε αι πηγαι σου φυλασσε αυτας εν ση καρδια
אַל־יַלִּ֥יזוּ מֵעֵינֶ֑יךָ שָׁ֝מְרֵ֗ם בְּת֣וֹךְ לְבָבֶֽךָ׃
Let them not depart from yours eyes; keep them in the midst of yours heart.
22 ζωη γαρ εστιν τοις ευρισκουσιν αυτας και παση σαρκι ιασις
כִּֽי־חַיִּ֣ים הֵ֭ם לְמֹצְאֵיהֶ֑ם וּֽלְכָל־בְּשָׂר֥וֹ מַרְפֵּֽא׃
For they are life unto those that find them, and health to all their flesh.
23 παση φυλακη τηρει σην καρδιαν εκ γαρ τουτων εξοδοι ζωης
מִֽכָּל־מִ֭שְׁמָר נְצֹ֣ר לִבֶּ֑ךָ כִּֽי־מִ֝מֶּ֗נּוּ תּוֹצְא֥וֹת חַיִּֽים׃
Keep your heart with all diligence; for out of it are the issues of life.
24 περιελε σεαυτου σκολιον στομα και αδικα χειλη μακραν απο σου απωσαι
הָסֵ֣ר מִ֭מְּךָ עִקְּשׁ֣וּת פֶּ֑ה וּלְז֥וּת שְׂ֝פָתַ֗יִם הַרְחֵ֥ק מִמֶּֽךָּ׃
Put away from you a perverse mouth, and perverse lips put far from you.
25 οι οφθαλμοι σου ορθα βλεπετωσαν τα δε βλεφαρα σου νευετω δικαια
עֵ֭ינֶיךָ לְנֹ֣כַח יַבִּ֑יטוּ וְ֝עַפְעַפֶּ֗יךָ יַיְשִׁ֥רוּ נֶגְדֶּֽךָ׃
Let yours eyes look right on, and let yours eyelids look straight before you.
26 ορθας τροχιας ποιει σοις ποσιν και τας οδους σου κατευθυνε
פַּ֭לֵּס מַעְגַּ֣ל רַגְלֶ֑ךָ וְֽכָל־דְּרָכֶ֥יךָ יִכֹּֽנוּ׃
Ponder the path of your feet, and let all your ways be established.
27 μη εκκλινης εις τα δεξια μηδε εις τα αριστερα αποστρεψον δε σον ποδα απο οδου κακης α οδους γαρ τας εκ δεξιων οιδεν ο θεος διεστραμμεναι δε εισιν αι εξ αριστερων β αυτος δε ορθας ποιησει τας τροχιας σου τας δε πορειας σου εν ειρηνη προαξει
אַֽל־תֵּט־יָמִ֥ין וּשְׂמֹ֑אול הָסֵ֖ר רַגְלְךָ֣ מֵרָֽע׃
Turn not to the right hand nor to the left: remove your foot from evil.