1
Wisdom’s Call
συ την σοφιαν κηρυξεις ινα φρονησις σοι υπακουση
הֲלֹֽא־חָכְמָ֥ה תִקְרָ֑א וּ֝תְבוּנָ֗ה תִּתֵּ֥ן קוֹלָֽהּ׃
Does not wisdom cry? and understanding put forth her voice?
2 επι γαρ των υψηλων ακρων εστιν ανα μεσον δε των τριβων εστηκεν
בְּרֹאשׁ־מְרוֹמִ֥ים עֲלֵי־דָ֑רֶךְ בֵּ֖ית נְתִיב֣וֹת נִצָּֽבָה׃
She stands in the top of high places, by the way in the places of the paths.
3 παρα γαρ πυλαις δυναστων παρεδρευει εν δε εισοδοις υμνειται
לְיַד־שְׁעָרִ֥ים לְפִי־קָ֑רֶת מְב֖וֹא פְתָחִ֣ים תָּרֹֽנָּה׃
She cries at the gates, at the entry of the city, at the coming in at the doors.
4 υμας ω ανθρωποι παρακαλω και προιεμαι εμην φωνην υιοις ανθρωπων
אֲלֵיכֶ֣ם אִישִׁ֣ים אֶקְרָ֑א וְ֝קוֹלִ֗י אֶל־בְּנֵ֥י אָדָֽם׃
Unto you, O men, I call; and my voice is to the sons of man.
5 νοησατε ακακοι πανουργιαν οι δε απαιδευτοι ενθεσθε καρδιαν
הָבִ֣ינוּ פְתָאיִ֣ם עָרְמָ֑ה וּ֝כְסִילִ֗ים הָבִ֥ינוּ לֵֽב׃
O all of you simple, understand wisdom: and, all of you fools, be all of you of an understanding heart.
6 εισακουσατε μου σεμνα γαρ ερω και ανοισω απο χειλεων ορθα
שִׁ֭מְעוּ כִּֽי־נְגִידִ֣ים אֲדַבֵּ֑ר וּמִפְתַּ֥ח שְׂ֝פָתַ֗י מֵישָׁרִֽים׃
Hear; for I will speak of excellent things; and the opening of my lips shall be right things.
7 οτι αληθειαν μελετησει ο φαρυγξ μου εβδελυγμενα δε εναντιον εμου χειλη ψευδη
כִּֽי־אֱ֭מֶת יֶהְגֶּ֣ה חִכִּ֑י וְתוֹעֲבַ֖ת שְׂפָתַ֣י רֶֽשַׁע׃
For my mouth shall speak truth; and wickedness is an abomination to my lips.
8 μετα δικαιοσυνης παντα τα ρηματα του στοματος μου ουδεν εν αυτοις σκολιον ουδε στραγγαλωδες
בְּצֶ֥דֶק כָּל־אִמְרֵי־פִ֑י אֵ֥ין בָּ֝הֶ֗ם נִפְתָּ֥ל וְעִקֵּֽשׁ׃
All the words of my mouth are in righteousness; there is nothing perverse or perverse in them.
9 παντα ενωπια τοις συνιουσιν και ορθα τοις ευρισκουσι γνωσιν
כֻּלָּ֣ם נְ֭כֹחִים לַמֵּבִ֑ין וִֽ֝ישָׁרִ֗ים לְמֹ֣צְאֵי דָֽעַת׃
They are all plain to him that understands, and right to them that find knowledge.
10 λαβετε παιδειαν και μη αργυριον και γνωσιν υπερ χρυσιον δεδοκιμασμενον ανθαιρεισθε δε αισθησιν χρυσιου καθαρου
קְחֽוּ־מוּסָרִ֥י וְאַל־כָּ֑סֶף וְ֝דַ֗עַת מֵחָר֥וּץ נִבְחָֽר׃
Receive my instruction, and not silver; and knowledge rather than choice gold.
11 κρεισσων γαρ σοφια λιθων πολυτελων παν δε τιμιον ουκ αξιον αυτης εστιν
כִּֽי־טוֹבָ֣ה חָ֭כְמָה מִפְּנִינִ֑ים וְכָל־חֲ֝פָצִ֗ים לֹ֣א יִֽשְׁווּ־בָֽהּ׃
For wisdom is better than rubies; and all the things that may be desired are not to be compared to it.
12 εγω η σοφια κατεσκηνωσα βουλην και γνωσιν και εννοιαν εγω επεκαλεσαμην
אֲ‍ֽנִי־חָ֭כְמָה שָׁכַ֣נְתִּי עָרְמָ֑ה וְדַ֖עַת מְזִמּ֣וֹת אֶמְצָֽא׃
I wisdom dwell with prudence, and find out knowledge of witty inventions.
13 φοβος κυριου μισει αδικιαν υβριν τε και υπερηφανιαν και οδους πονηρων μεμισηκα δε εγω διεστραμμενας οδους κακων
יִֽרְאַ֣ת יְהוָה֮ שְֽׂנֹ֫את רָ֥ע גֵּ֘אָ֤ה וְגָא֨וֹן ׀ וְדֶ֣רֶךְ רָ֭ע וּפִ֨י תַהְפֻּכ֬וֹת שָׂנֵֽאתִי׃
The fear of the LORD is to hate evil: pride, and arrogancy, and the evil way, and the perverse mouth, do I hate.
14 εμη βουλη και ασφαλεια εμη φρονησις εμη δε ισχυς
לִֽי־עֵ֭צָה וְתוּשִׁיָּ֑ה אֲנִ֥י בִ֝ינָ֗ה לִ֣י גְבוּרָֽה׃
Counsel is mine, and sound wisdom: I am understanding; I have strength.
15 δι εμου βασιλεις βασιλευουσιν και οι δυνασται γραφουσιν δικαιοσυνην
בִּ֭י מְלָכִ֣ים יִמְלֹ֑כוּ וְ֝רוֹזְנִ֗ים יְחֹ֣קְקוּ צֶֽדֶק׃
By me kings reign, and princes decree justice.
16 δι εμου μεγιστανες μεγαλυνονται και τυραννοι δι εμου κρατουσι γης
בִּ֭י שָׂרִ֣ים יָשֹׂ֑רוּ וּ֝נְדִיבִ֗ים כָּל־שֹׁ֥פְטֵי צֶֽדֶק׃
By me princes rule, and nobles, even all the judges of the earth.
17 εγω τους εμε φιλουντας αγαπω οι δε εμε ζητουντες ευρησουσιν
אֲ֭נִי *אהביה **אֹהֲבַ֣י אֵהָ֑ב וּ֝מְשַׁחֲרַ֗י יִמְצָאֻֽנְנִי׃
I love them that love me; and those that seek me early shall find me.
18 πλουτος και δοξα εμοι υπαρχει και κτησις πολλων και δικαιοσυνη
עֹֽשֶׁר־וְכָב֥וֹד אִתִּ֑י ה֥וֹן עָ֝תֵ֗ק וּצְדָקָֽה׃
Riches and honour are with me; yea, durable riches and righteousness.
19 βελτιον εμε καρπιζεσθαι υπερ χρυσιον και λιθον τιμιον τα δε εμα γενηματα κρεισσω αργυριου εκλεκτου
ט֣וֹב פִּ֭רְיִי מֵחָר֣וּץ וּמִפָּ֑ז וּ֝תְבוּאָתִ֗י מִכֶּ֥סֶף נִבְחָֽר׃
My fruit is better than gold, yea, than fine gold; and my revenue than choice silver.
20 εν οδοις δικαιοσυνης περιπατω και ανα μεσον τριβων δικαιωματος αναστρεφομαι
בְּאֹֽרַח־צְדָקָ֥ה אֲהַלֵּ֑ך בְּ֝ת֗וֹךְ נְתִיב֥וֹת מִשְׁפָּֽט׃
I lead in the way of righteousness, in the midst of the paths of judgment:
21 ινα μερισω τοις εμε αγαπωσιν υπαρξιν και τους θησαυρους αυτων εμπλησω αγαθων α εαν αναγγειλω υμιν τα καθ ημεραν γινομενα μνημονευσω τα εξ αιωνος αριθμησαι
לְהַנְחִ֖יל אֹהֲבַ֥י ׀ יֵ֑שׁ וְאֹצְרֹ֖תֵיהֶ֣ם אֲמַלֵּֽא׃ פ
That I may cause those that love me to inherit substance; and I will fill their treasures.
22 κυριος εκτισεν με αρχην οδων αυτου εις εργα αυτου
יְֽהוָ֗ה קָ֭נָנִי רֵאשִׁ֣ית דַּרְכּ֑וֹ קֶ֖דֶם מִפְעָלָ֣יו מֵאָֽז׃
The LORD possessed me in the beginning of his way, before his works of old.
23 προ του αιωνος εθεμελιωσεν με εν αρχη
מֵ֭עוֹלָם נִסַּ֥כְתִּי מֵרֹ֗אשׁ מִקַּדְמֵי־אָֽרֶץ׃
I was set up from everlasting, from the beginning, before even the earth was.
24 προ του την γην ποιησαι και προ του τας αβυσσους ποιησαι προ του προελθειν τας πηγας των υδατων
בְּאֵין־תְּהֹמ֥וֹת חוֹלָ֑לְתִּי בְּאֵ֥ין מַ֝עְיָנ֗וֹת נִכְבַּדֵּי־מָֽיִם׃
When there were no depths, I was brought forth; when there were no fountains abounding with water.
25 προ του ορη εδρασθηναι προ δε παντων βουνων γεννα με
בְּטֶ֣רֶם הָרִ֣ים הָטְבָּ֑עוּ לִפְנֵ֖י גְבָע֣וֹת חוֹלָֽלְתִּי׃
Before the mountains were settled, before the hills was I brought forth:
26 κυριος εποιησεν χωρας και αοικητους και ακρα οικουμενα της υπ ουρανον
עַד־לֹ֣א עָ֭שָׂה אֶ֣רֶץ וְחוּצ֑וֹת וְ֝רֹ֗אשׁ עָפְר֥וֹת תֵּבֵֽל׃
While yet he had not made the earth, nor the fields, nor the highest part of the dust of the world.
27 ηνικα ητοιμαζεν τον ουρανον συμπαρημην αυτω και οτε αφωριζεν τον εαυτου θρονον επ ανεμων
בַּהֲכִינ֣וֹ שָׁ֭מַיִם שָׁ֣ם אָ֑נִי בְּח֥וּקוֹ ח֝֗וּג עַל־פְּנֵ֥י תְהֽוֹם׃
When he prepared the heavens, I was there: when he set a compass upon the face of the depth:
28 ηνικα ισχυρα εποιει τα ανω νεφη και ως ασφαλεις ετιθει πηγας της υπ ουρανον
בְּאַמְּצ֣וֹ שְׁחָקִ֣ים מִמָּ֑עַל בַּ֝עֲז֗וֹז עִינ֥וֹת תְּהוֹם׃
When he established the clouds above: when he strengthened the fountains of the deep:
29 και ισχυρα εποιει τα θεμελια της γης
בְּשׂ֘וּמ֤וֹ לַיָּ֨ם ׀ חֻקּ֗וֹ וּ֭מַיִם לֹ֣א יַֽעַבְרוּ־פִ֑יו בְּ֝חוּק֗וֹ מ֣וֹסְדֵי אָֽרֶץ׃
When he gave to the sea his decree, that the waters should not pass his commandment: when he appointed the foundations of the earth:
30 ημην παρ αυτω αρμοζουσα εγω ημην η προσεχαιρεν καθ ημεραν δε ευφραινομην εν προσωπω αυτου εν παντι καιρω
וָֽאֶהְיֶ֥ה אֶצְל֗וֹ אָ֫מ֥וֹן וָֽאֶהְיֶ֣ה שַׁ֭עֲשֻׁעִים י֤וֹם ׀ י֑וֹם מְשַׂחֶ֖קֶת לְפָנָ֣יו בְּכָל־עֵֽת׃
Then I was by him, as one brought up with him: and I was daily his delight, rejoicing always before him;
31 οτε ευφραινετο την οικουμενην συντελεσας και ενευφραινετο εν υιοις ανθρωπων
מְ֭שַׂחֶקֶת בְּתֵבֵ֣ל אַרְצ֑וֹ וְ֝שַׁעֲשֻׁעַ֗י אֶת־בְּנֵ֥י אָדָֽם׃ פ
Rejoicing in the habitable part of his earth; and my delights were with the sons of men.
32 νυν ουν υιε ακουε μου
וְעַתָּ֣ה בָ֭נִים שִׁמְעוּ־לִ֑י וְ֝אַשְׁרֵ֗י דְּרָכַ֥י יִשְׁמֹֽרוּ׃
Now therefore hearken unto me, O all of you children: for blessed are they that keep my ways.
33
שִׁמְע֖וּ מוּסָ֥ר וַחֲכָ֗מוּ וְאַל־תִּפְרָֽעוּ׃
Hear instruction, and be wise, and refuse it not.
34 μακαριος ανηρ ος εισακουσεται μου και ανθρωπος ος τας εμας οδους φυλαξει αγρυπνων επ εμαις θυραις καθ ημεραν τηρων σταθμους εμων εισοδων
אַ֥שְֽׁרֵי אָדָם֮ שֹׁמֵ֪עַֽ֫ לִ֥י לִשְׁקֹ֣ד עַל־דַּ֭לְתֹתַי י֤וֹם ׀ י֑וֹם לִ֝שְׁמֹ֗ר מְזוּזֹ֥ת פְּתָחָֽי׃
Blessed is the man that hears me, watching daily at my gates, waiting at the posts of my doors.
35 αι γαρ εξοδοι μου εξοδοι ζωης και ετοιμαζεται θελησις παρα κυριου
כִּ֣י מֹ֭צְאִי *מצאי **מָצָ֣א חַיִּ֑ים וַיָּ֥פֶק רָ֝צ֗וֹן מֵיְהוָֽה׃
For whoso finds me finds life, and shall obtain favour of the LORD.
36 οι δε εις εμε αμαρτανοντες ασεβουσιν τας εαυτων ψυχας και οι μισουντες με αγαπωσιν θανατον
וְֽ֭חֹטְאִי חֹמֵ֣ס נַפְשׁ֑וֹ כָּל־מְ֝שַׂנְאַ֗י אָ֣הֲבוּ מָֽוֶת׃ פ
But he that sins against me wrongs his own soul: all they that hate me love death.