| 1 | Warnings Against Follyυιε εαν εγγυηση σον φιλον παραδωσεις σην χειρα εχθρωבְּ֭נִי אִם־עָרַ֣בְתָּ לְרֵעֶ֑ךָ תָּקַ֖עְתָּ לַזָּ֣ר כַּפֶּֽיךָ׃ My son, if you be guarantor for your friend, if you have stricken your hand with a stranger, |
|---|---|
| 2 | παγις γαρ ισχυρα ανδρι τα ιδια χειλη και αλισκεται χειλεσιν ιδιου στοματος נוֹקַ֥שְׁתָּ בְאִמְרֵי־פִ֑יךָ נִ֝לְכַּ֗דְתָּ בְּאִמְרֵי־פִֽיךָ׃ You are snared with the words of your mouth, you are taken with the words of your mouth. |
| 3 | ποιει υιε α εγω σοι εντελλομαι και σωζου ηκεις γαρ εις χειρας κακων δια σον φιλον ιθι μη εκλυομενος παροξυνε δε και τον φιλον σου ον ενεγυησω עֲשֵׂ֨ה זֹ֥את אֵפ֪וֹא ׀ בְּנִ֡י וְֽהִנָּצֵ֗ל כִּ֘י בָ֤אתָ בְכַף־רֵעֶ֑ךָ לֵ֥ךְ הִ֝תְרַפֵּ֗ס וּרְהַ֥ב רֵעֶֽיךָ׃ Do this now, my son, and deliver yourself, when you are come into the hand of your friend; go, humble yourself, and make sure your friend. |
| 4 | μη δως υπνον σοις ομμασιν μηδε επινυσταξης σοις βλεφαροις אַל־תִּתֵּ֣ן שֵׁנָ֣ה לְעֵינֶ֑יךָ וּ֝תְנוּמָ֗ה לְעַפְעַפֶּֽיךָ׃ Give not sleep to yours eyes, nor slumber to yours eyelids. |
| 5 | ινα σωζη ωσπερ δορκας εκ βροχων και ωσπερ ορνεον εκ παγιδος הִ֭נָּצֵל כִּצְבִ֣י מִיָּ֑ד וּ֝כְצִפּ֗וֹר מִיַּ֥ד יָקֽוּשׁ׃ פ Deliver yourself as a roe from the hand of the hunter, and as a bird from the hand of the fowler. |
| 6 | ιθι προς τον μυρμηκα ω οκνηρε και ζηλωσον ιδων τας οδους αυτου και γενου εκεινου σοφωτερος לֵֽךְ־אֶל־נְמָלָ֥ה עָצֵ֑ל רְאֵ֖ה דְרָכֶ֣יהָ וַחֲכָֽם׃ Go to the ant, you sluggard; consider her ways, and be wise: |
| 7 | εκεινω γαρ γεωργιου μη υπαρχοντος μηδε τον αναγκαζοντα εχων μηδε υπο δεσποτην ων אֲשֶׁ֖ר אֵֽין־לָ֥הּ קָצִ֗ין שֹׁטֵ֥ר וּמֹשֵֽׁל׃ Which having no guide, overseer, or ruler, |
| 8 | ετοιμαζεται θερους την τροφην πολλην τε εν τω αμητω ποιειται την παραθεσιν α η πορευθητι προς την μελισσαν και μαθε ως εργατις εστιν την τε εργασιαν ως σεμνην ποιειται β ης τους πονους βασιλεις και ιδιωται προς υγιειαν προσφερονται ποθεινη δε εστιν πασιν και επιδοξος χ καιπερ ουσα τη ρωμη ασθενης την σοφιαν τιμησασα προηχθη תָּכִ֣ין בַּקַּ֣יִץ לַחְמָ֑הּ אָגְרָ֥ה בַ֝קָּצִ֗יר מַאֲכָלָֽהּ׃ Provides her food in the summer, and gathers her food in the harvest. |
| 9 | εως τινος οκνηρε κατακεισαι ποτε δε εξ υπνου εγερθηση עַד־מָתַ֖י עָצֵ֥ל ׀ תִּשְׁכָּ֑ב מָ֝תַ֗י תָּק֥וּם מִשְּׁנָתֶֽךָ׃ How long will you sleep, O sluggard? when will you arise out of your sleep? |
| 10 | ολιγον μεν υπνοις ολιγον δε καθησαι μικρον δε νυσταζεις ολιγον δε εναγκαλιζη χερσιν στηθη מְעַ֣ט שֵׁ֭נוֹת מְעַ֣ט תְּנוּמ֑וֹת מְעַ֓ט ׀ חִבֻּ֖ק יָדַ֣יִם לִשְׁכָּֽב׃ Yet a little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to sleep: |
| 11 | ειτ εμπαραγινεται σοι ωσπερ κακος οδοιπορος η πενια και η ενδεια ωσπερ αγαθος δρομευς α εαν δε αοκνος ης ηξει ωσπερ πηγη ο αμητος σου η δε ενδεια ωσπερ κακος δρομευς απαυτομολησει וּבָֽא־כִמְהַלֵּ֥ךְ רֵאשֶׁ֑ךָ וּ֝מַחְסֹֽרְךָ֗ כְּאִ֣ישׁ מָגֵֽן׃ פ So shall your poverty come as one that travels, and your lack as an armed man. |
| 12 | ανηρ αφρων και παρανομος πορευεται οδους ουκ αγαθας אָדָ֣ם בְּ֭לִיַּעַל אִ֣ישׁ אָ֑וֶן ה֝וֹלֵ֗ךְ עִקְּשׁ֥וּת פֶּֽה׃ A naughty person, a wicked man, walks with a perverse mouth. |
| 13 | ο δ αυτος εννευει οφθαλμω σημαινει δε ποδι διδασκει δε εννευμασιν δακτυλων קֹרֵ֣ץ בְּ֭עֵינָו מֹלֵ֣ל בְּרַגְלָ֑ו מֹ֝רֶ֗ה בְּאֶצְבְּעֹתָֽיו׃ He winks with his eyes, he speaks with his feet, he teaches with his fingers; |
| 14 | διεστραμμενη δε καρδια τεκταινεται κακα εν παντι καιρω ο τοιουτος ταραχας συνιστησιν πολει תַּֽהְפֻּכ֨וֹת ׀ בְּלִבּ֗וֹ חֹרֵ֣שׁ רָ֣ע בְּכָל־עֵ֑ת *מדנים **מִדְיָנִ֥ים יְשַׁלֵּֽחַ׃ Perverseness is in his heart, he devises mischief continually; he sows discord. |
| 15 | δια τουτο εξαπινης ερχεται η απωλεια αυτου διακοπη και συντριβη ανιατος עַל־כֵּ֗ן פִּ֭תְאֹם יָב֣וֹא אֵיד֑וֹ פֶּ֥תַע יִ֝שָּׁבֵ֗ר וְאֵ֣ין מַרְפֵּֽא׃ פ Therefore shall his calamity come suddenly; suddenly shall he be broken without remedy. |
| 16 | οτι χαιρει πασιν οις μισει ο κυριος συντριβεται δε δι ακαθαρσιαν ψυχης שֶׁשׁ־הֵ֭נָּה שָׂנֵ֣א יְהוָ֑ה וְ֝שֶׁ֗בַע *תועבות **תּוֹעֲבַ֥ת נַפְשֽׁוֹ׃ These six things does the LORD hate: yea, seven are an abomination unto him: |
| 17 | οφθαλμος υβριστου γλωσσα αδικος χειρες εκχεουσαι αιμα δικαιου עֵינַ֣יִם רָ֭מוֹת לְשׁ֣וֹן שָׁ֑קֶר וְ֝יָדַ֗יִם שֹׁפְכ֥וֹת דָּם־נָקִֽי׃ A proud look, a lying tongue, and hands that shed innocent blood, |
| 18 | και καρδια τεκταινομενη λογισμους κακους και ποδες επισπευδοντες κακοποιειν לֵ֗ב חֹ֭רֵשׁ מַחְשְׁב֣וֹת אָ֑וֶן רַגְלַ֥יִם מְ֝מַהֲר֗וֹת לָר֥וּץ לָֽרָעָה׃ An heart that devises wicked imaginations, feet that be swift in running to mischief, |
| 19 | εκκαιει ψευδη μαρτυς αδικος και επιπεμπει κρισεις ανα μεσον αδελφων יָפִ֣יחַ כְּ֭זָבִים עֵ֣ד שָׁ֑קֶר וּמְשַׁלֵּ֥חַ מְ֝דָנִ֗ים בֵּ֣ין אַחִֽים׃ פ A false witness that speaks lies, and he that sows discord among brethren. |
| 20 | Warning Against Adulteryυιε φυλασσε νομους πατρος σου και μη απωση θεσμους μητρος σουנְצֹ֣ר בְּ֭נִי מִצְוַ֣ת אָבִ֑יךָ וְאַל־תִּ֝טֹּ֗שׁ תּוֹרַ֥ת אִמֶּֽךָ׃ My son, keep your father's commandment, and forsake not the law of your mother: |
| 21 | αφαψαι δε αυτους επι ση ψυχη δια παντος και εγκλοιωσαι επι σω τραχηλω קָשְׁרֵ֣ם עַל־לִבְּךָ֣ תָמִ֑יד עָ֝נְדֵ֗ם עַל־גַּרְגְּרֹתֶֽךָ׃ Bind them continually upon yours heart, and tie them about your neck. |
| 22 | ηνικα αν περιπατης επαγου αυτην και μετα σου εστω ως δ αν καθευδης φυλασσετω σε ινα εγειρομενω συλλαλη σοι בְּהִתְהַלֶּכְךָ֨ ׀ תַּנְחֶ֬ה אֹתָ֗ךְ בְּֽ֭שָׁכְבְּךָ תִּשְׁמֹ֣ר עָלֶ֑יךָ וַ֝הֲקִיצ֗וֹתָ הִ֣יא תְשִׂיחֶֽךָ׃ When you go, it shall lead you; when you sleep, it shall keep you; and when you awake, it shall talk with you. |
| 23 | οτι λυχνος εντολη νομου και φως και οδος ζωης ελεγχος και παιδεια כִּ֤י נֵ֣ר מִ֭צְוָה וְת֣וֹרָה א֑וֹר וְדֶ֥רֶךְ חַ֝יִּ֗ים תּוֹכְח֥וֹת מוּסָֽר׃ For the commandment is a lamp; and the law is light; and reproofs of instruction are the way of life: |
| 24 | του διαφυλασσειν σε απο γυναικος υπανδρου και απο διαβολης γλωσσης αλλοτριας לִ֭שְׁמָרְךָ מֵאֵ֣שֶׁת רָ֑ע מֵֽ֝חֶלְקַ֗ת לָשׁ֥וֹן נָכְרִיָּֽה׃ To keep you from the evil woman, from the flattery of the tongue of a strange woman. |
| 25 | μη σε νικηση καλλους επιθυμια μηδε αγρευθης σοις οφθαλμοις μηδε συναρπασθης απο των αυτης βλεφαρων אַל־תַּחְמֹ֣ד יָ֭פְיָהּ בִּלְבָבֶ֑ךָ וְאַל־תִּ֝קָּֽחֲךָ֗ בְּעַפְעַפֶּֽיהָ׃ Lust not after her beauty in yours heart; neither let her take you with her eyelids. |
| 26 | τιμη γαρ πορνης οση και ενος αρτου γυνη δε ανδρων τιμιας ψυχας αγρευει כִּ֤י בְעַד־אִשָּׁ֥ה זוֹנָ֗ה עַֽד־כִּכַּ֫ר לָ֥חֶם וְאֵ֥שֶׁת אִ֑ישׁ נֶ֖פֶשׁ יְקָרָ֣ה תָצֽוּד׃ פ For by means of a whorish woman a man is brought to a piece of bread: and the adultress will hunt for the precious life. |
| 27 | αποδησει τις πυρ εν κολπω τα δε ιματια ου κατακαυσει הֲיַחְתֶּ֤ה אִ֓ישׁ אֵ֬שׁ בְּחֵיק֑וֹ וּ֝בְגָדָ֗יו לֹ֣א תִשָּׂרַֽפְנָה׃ Can a man take fire in his bosom, and his clothes not be burned? |
| 28 | η περιπατησει τις επ ανθρακων πυρος τους δε ποδας ου κατακαυσει אִם־יְהַלֵּ֣ךְ אִ֭ישׁ עַל־הַגֶּחָלִ֑ים וְ֝רַגְלָ֗יו לֹ֣א תִכָּוֶֽינָה׃ Can one go upon hot coals, and his feet not be burned? |
| 29 | ουτως ο εισελθων προς γυναικα υπανδρον ουκ αθωωθησεται ουδε πας ο απτομενος αυτης כֵּ֗ן הַ֭בָּא אֶל־אֵ֣שֶׁת רֵעֵ֑הוּ לֹ֥א יִ֝נָּקֶ֗ה כָּֽל־הַנֹּגֵ֥עַ בָּֽהּ׃ So he that goes in to his neighbour's wife; whosoever touches her shall not be innocent. |
| 30 | ου θαυμαστον εαν αλω τις κλεπτων κλεπτει γαρ ινα εμπληση την ψυχην πεινων לֹא־יָב֣וּזוּ לַ֭גַּנָּב כִּ֣י יִגְנ֑וֹב לְמַלֵּ֥א נַ֝פְשׁ֗וֹ כִּ֣י יִרְעָֽב׃ Men do not despise a thief, if he steal to satisfy his soul when he is hungry; |
| 31 | εαν δε αλω αποτεισει επταπλασια και παντα τα υπαρχοντα αυτου δους ρυσεται εαυτον וְ֭נִמְצָא יְשַׁלֵּ֣ם שִׁבְעָתָ֑יִם אֶת־כָּל־ה֖וֹן בֵּית֣וֹ יִתֵּֽן׃ But if he be found, he shall restore sevenfold; he shall give all the substance of his house. |
| 32 | ο δε μοιχος δι ενδειαν φρενων απωλειαν τη ψυχη αυτου περιποιειται נֹאֵ֣ף אִשָּׁ֣ה חֲסַר־לֵ֑ב מַֽשְׁחִ֥ית נַ֝פְשׁ֗וֹ ה֣וּא יַעֲשֶֽׂנָּה׃ But whoso commits adultery with a woman lacks understanding: he that does it destroys his own soul. |
| 33 | οδυνας τε και ατιμιας υποφερει το δε ονειδος αυτου ουκ εξαλειφθησεται εις τον αιωνα נֶֽגַע־וְקָל֥וֹן יִמְצָ֑א וְ֝חֶרְפָּת֗וֹ לֹ֣א תִמָּחֶֽה׃ A wound and dishonour shall he get; and his reproach shall not be wiped away. |
| 34 | μεστος γαρ ζηλου θυμος ανδρος αυτης ου φεισεται εν ημερα κρισεως כִּֽי־קִנְאָ֥ה חֲמַת־גָּ֑בֶר וְלֹֽא־יַ֝חְמ֗וֹל בְּי֣וֹם נָקָֽם׃ For jealousy is the rage of a man: therefore he will not spare in the day of vengeance. |
| 35 | ουκ ανταλλαξεται ουδενος λυτρου την εχθραν ουδε μη διαλυθη πολλων δωρων לֹא־יִ֭שָּׂא פְּנֵ֣י כָל־כֹּ֑פֶר וְלֹֽא־יֹ֝אבֶ֗ה כִּ֣י תַרְבֶּה־שֹֽׁחַד׃ פ He will not regard any ransom; neither will he rest content, though you give many gifts. |